maandag 28 september 2015

Het is herfst!



De herfst officieel begonnen, maar de natuur laat al een paar weken zien dat deze in aantocht is! Op dit moment zijn veel berkebomen al helemaal geel en komen we steeds meer paddestoelen tegen.  Vanwege het trage internet, waardoor ik een week over het schrijven van een blog doe, zijn de bomen inmiddels al aardig kaal geworden. Waarschijnlijk hangt er geen blaadje meer aan als we terug komen na ons bezoek aan Nederland volgende week!

Op een van die mooie herfstdagen, 29 augustus, zijn we met de barnas-turlag naar de top van Kvitkuven gegaan, 1080 m. hoog. Mooi uitzicht, warm en zonnig onderweg, maar een koude wind op de top. Daarom hebben we een plekje in de luwte opgezocht en met elkaar genoten van wat eten, plukken van blåbær, iemand had zelfgemaakte koekjes meegenomen, terwijl de kinderen zich vermaakten met het gooien van rendiermos naar elkaar!  

Het is leuk om met zo'n groepje op stap te gaan, want vaak kennen de kinderen elkaar van school en treffen Niels en Tygo klasgenootjes. Deze keer was ook een buurjongen erbij, die op een andere school zit. Ook voor ons is het leuk om Noren te ontmoeten en elkaar en de omgeving steeds beter te leren kennen.


Gelukkig hadden we extra jasjes meegenomen want op de top stond een stevige koude wind. Niels gaat er meestal als een haas vandoor zodra hij de top kan zien. Het blijft een sport om als eerste boven te komen! Ik kom meestal hijgend en puffend later op de top aan.


Na flink doorgewaaid te zijn, liepen we weer naar beneden, waar we in een dal-kommetje hebben genoten van eten en drinken. De kinderen vermaakten zich met diverse spelletjes, en Tygo vond het een uitdaging om besjes te plukken. We hebben ze geproefd, maar waren erg zuur. Thuis zijn ze (stiekem) in de afvalbak verdwenen.
    
De top die we hebben beklommen:
Het laatste stukje mochten de kinderen meerijden in de auto van een collega van mij. Tygo mocht op de voorstoel en de muziek werd hard gezet. Wat hadden ze een plezier!
Op 30 augustus waren we uitgenodigd bij Henk en Emiel in Oppdal om hun verjaardagen te vieren. We hebben er direct maar een feestje voor drie van gemaakt, want André werd die dag 47 jaar. Het was weer een gezellig boel met elkaar.


Die week daarna had Niels een schoolreisje naar Elverum. Ze gingen naar het Norsk skogmuseum en moesten al vijf voor half zeven 's ochtends klaar staan bij het busstation. Een uitje gesponsord door de Sparebanken Hedmark, de lokale bank in Tynset, speciaal voor de vijfde klassers. Vreemd gevoel om je kind een dag weg te sturen naar een plaats bijna twee en een half uur rijden verderop. Om vijf uur 's middags stapte hij, moe-maar-tevreden, weer uit de bus.

Twee dagen later, op donderdag, mocht hij weer de reis naar Elverum maken. Dit keer, samen met mij, voor een afspraak in het ziekenhuis met de kinderarts. Daarna hebben we, net als de vorige keer, een pizza gegeten in het winkelcentrum. Dat wordt al bijna traditie om te doen.
Die week was er ook Tynset Martnan, een aantal zgn. marktdagen met aanbiedingen van de plaatselijke winkeliers. Niet te vergelijken met een markt in Nederland, want er staan veel minder tot bijna géén kraampjes en er hangt niet veel sfeer. Op de kleine kermis word je weggeblazen door de harde muziek, waardoor je geen normaal gesprek kunt voeren. Maar goed...de kinderen rijden iedere dag met de schoolbus langs die kermis, dus móesten we zaterdag naar de Martnan.

Samen met Remco, Eleonie en de kinderen hebben we er toch een leuke dag van kunnen maken. In Tynsethallen/de grote gymzaal, stonden lokale verenigingen zich te presenteren en waren er wat aktiviteiten te doen voor de kinderen. Ze hebben o.a. met natte sponsen iemand mogen bekogelen, een prijsvraag opgelost, gekleurd en geschoten met een geweer. In het winkelcentrum hebben Tygo, Annelie en Steven zich laten beschilderen, en we zijn geëindigd  op de kermis, waar ze op een groot luchtkussen hebben klommen en gegleden.

 Geconcentreerde gezichten!
Die zondag zijn we, traditie-getrouw zoals vele Noren, 'på tur' gegaan naar Gråhøa, een bergtopje op 998 m. hoogte. Veel mensen gaan op zondag altijd even naar buiten, wandelen, fietsen, en straks weer skiën. 
Het was niet echt warm en er viel regelmatig een buitje, maar ondanks dat was het heerlijk om er even uit te zijn. Er viel soms al wat (natte) sneeuw op de hoogste toppen die we konden zien.
Het gebied waar we doorheen moesten stond beschreven als moerassig. Het eerste deel liepen we verkeerd en hebben we inderdaad moeten zoeken naar plekjes waar we droge voeten konden houden. Gelukkig waren er nog een paar mensen met kinderen naar de top aan het wandelen om ook hun knipkaart (met de vijf kinder-bergtoppen) vol te krijgen, en die wezen ons de juiste weg.



Ook minder goed weer levert de meest prachtige foto's op. 
Je kunt de buien zien vallen aan de andere kant van het dal!



Na een kort bezoekje aan de top, zijn we via een andere weg afgedaald. Ook hier moesten we weer stukjes moerassig nattig gebied oversteken, en dan weer een klein stukje omhoog klimmen om het pad weer te vinden. Zo blijft het avontuurlijk.





Na de tocht zijn we met de auto naar het einde van het pad gereden, omdat hier iets bijzonders te zien zou zijn. De jongens waren moe van het lopen en hadden geen zin om mee te gaan. We zijn we even samen op pad gegaan en de jongens bleven in de auto wachten.

De Klebersteinbrudd (http://www.roros.no/attraksjoner/570444/) bleek een steen-winningsplaats te zijn uit de Voor-Romeinse ijzertijd, 400 - 300 jaar v. Chr. 
Stenen die hier uitgehakt zijn, zijn onder andere gebruikt voor de restaurering van de Nidaros Domkerk in Trondheim. Je kan nog de resten vinden van de boorgaten en bijzonder gevormde stenen. We moeten hier nog een terug komen om wat langer de tijd te nemen, maar nu was het genoeg voor vandaag. Nog even genieten van de stilte, de rust en het uitzicht en dan lekker naar huis, naar de warmte!



Die week begonnen alle sport-aktiviteiten weer. Maandag hadden de jongens zwemles en op donderdag de eerste judo-les. Tygo wilde toch graag weer meedoen met judo en heeft een proeflesje meegedraaid. Hij vond het erg leuk, mede omdat hij niet meer de kleinste is, denk ik. We zullen hem ook aanmelden voor het komende seizoen.
Op vrijdag 11 september heb ik kennis gemaakt met mijn collega's bij het Tjønnmosenter, het verpleeghuis in Tynset. Ik zal daar vanaf begin oktober gaan werken als ergotherapeut op het dagcentrum. Op deze eerste dag al heel veel gezien, en heel veel ideeën opgedaan voor veranderingen. De aktiviteitenbegeleidsters organiseren van alles voor de mensen, maar van 'participatie' hebben ze, volgens mij, nog niet gehoord. De bezoekers van het dagcentrum wordt niet gevraagd om te helpen met bijv. tafel dekken, wafels bakken, de begeleiders eten apart van de bezoekers van het dagcentrum, terwijl zij pas om 14 uur eten krijgen, enz. Gaat anders dan in Nederland, dus er ligt wel een klus daar om de mentaliteit te veranderen. Gelukkig gaat één met pensioen, en gaat de ander een tijd de ziektewet in vanwege een knie-operatie. Geef mij hopelijk wat meer ruimte om kleine dingetjes te veranderen. Rustig aan beginnen....

Zaterdag 12 september hadden we een 'bijeenkomst' met het Sint-committée. André had schuimgebakjes gemaakt voor deze gelegenheid en we hebben de grillpan uitgeprobeerd op de veranda. Ondanks de regen, hebben we toch heel de avond buiten kunnen zitten en was het warm genoeg rondom de ballpan. Het was een gezellige, 'productieve' avond.


Die zondag, na dit gezellige avondje, zijn we met de camper richting het zuiden gereden. We hadden een studieweek in Frambu met het hele gezin over neurofibromatose type 1. Niels is degene die deze DNA-afwijking heeft. Omdat we maandagochtend tussen 9 en half 11 daar moesten zijn, hadden we besloten om meteen nog een keertje te kamperen. Misschien wel de laatste keer voor de winter?

Het weer was druilerig, dus we zijn direct naar een camping gereden waar we al eerder waren geweest, en hebben daar 's avonds lekker gegeten in het restaurant. De kinderen konden zich nog even uitleven in de speeltuin voordat we ons bedje opgezochten.




De volgende dag hoefden we nog maar een uurtje te rijden, door het drukke verkeer rondom Oslo. We stonden zelfs nog bijna in een file! Dat is lang geleden! In Frambu kregen we de sleutel van onze kamer, en konden we gauw de spullen neerzetten. Daarna werden we al verwacht voor een welkoms woordje, waarna de kinderen naar school gingen.
De hele week bestond voor ons uit lezingen en gesprekken, terwijl de jongens een eigen programma kregen op school. 's Middags en 's avonds werden er aktiviteiten aangeboden waar je vrijwillig aan mee kon doen. De meeste aktiviteiten hebben we meegedaan, want er zaten leuke dingen tussen, zoals geocaching, hondeslee-ritjes en laserschieten. Een impressie:

Voetballen.


 Knutselen, kralen rijgen en schilderijtje maken.
 
 Curling en hockey in de gymzaal.




 Schieten met een laser-geweer.


Beetje klimmen en klauteren.

Midden in de week was er een gezamenlijke aktiviteit voor ouders en kinderen georganiseerd. Daarvoor moesten we om twee uur verzamelen bij de school. Niels en Tygo hadden het zò naar hun zin dat ze eigenlijk niet mee wilden, maar eenmaal op gang met geocaching hebben we alle posten gevonden! Het is eigenlijk net een soort schat-zoeken met moderne apparatuur.








Tussen alle lezingen, gesprekken, aktiviteiten en school door, kregen we erg goed te eten.  
Op donderdag kwam 'extreem-weer Petra' over het zuiden van Noorwegen met ongelooflijk veel neerslag. Het leidde tot overstromingen op veel plekken, maar gelukkig zaten wij hoog-en-droog. Ondanks alle regen gingen de geplande hondenslee-ritjes gewoon door, dus we zijn gekleed in onze beste regenjassen naar buiten gegaan. De Alaskan husky's hadden er ongelooflijk veel zin in en stonden te trappelen van ongeduld. Prachtige honden!




 Tussendoor probeerden we droog te worden in de grote tipi, maar door de nattigheid kwam er teveel rook in de tent. We zijn naar binnen gegaan toen de hondeneigenaar het ook genoeg vond. Flink nat, maar een mooie ervaring rijker!
Vrijdagochtend was het tijd voor afscheid nemen. De kinderen hadden een liedje ingestudeerd en we kregen een film te zien van alles wat ze op school en kinderdagverblijf gedaan hadden die week.
Niels en Tygo wilden wel op Frambu blijven, want ze hadden het erg naar hun zin gehad. Voor ons was de week heel informatief geweest, en erg gezellig met andere ouders, maar ook vermoeiend. Normaal leven we niet met de aandoening die Niels heeft, maar in zo'n week kom je er niet onderuit. Je wordt steeds gewezen op alle mogelijke problemen en gevolgen van deze ziekte, en je ziet ook andere kinderen met soms vergelijkbare problemen. Dan is een week ook wel weer genoeg, terug naar het normale leven!

Vrijdag rond half 2 reden we weg met de camper richting de Zweedse grens. Een Poolse collega van André had al een paar keer verteld over een groot winkelcentrum dat nèt over de grens ligt: Charlottenberg. We besloten om daar maar eens een kijkje te nemen nu we toch in de buurt waren.
Inderdaad heel veel winkels en een MacDonalds! Ons avondeten was geregeld.
De meeste kleding en schoenen is niet veel goedkoper als in Noorwegen, maar snoepgoed, etenswaren, vlees kan wel wat uitmaken.

De kinderen mochten allebei een zakje vullen, en daarmee waren ze een hele tijd bezig! Verder hebben we bij een aantal sport-outlet winkels wat vesten voor ons allemaal en een skibroek voor Niels op de kop kunnen tikken voor een leuk prijsje.

Die nacht hebben we doorgebracht op de parkeerplaats op de grens, bij het toeristenkantoor. Ik dacht dat we misschien wel alleen zouden zijn, maar er stonden heel veel campers die nacht! André heeft er al 16 geteld aan de Noorse kant, en aan de Zweedse kant stonden er minstens net zoveel.

Ondanks die vele campers hebben we er heerlijk rustig geslapen, en bij de touristeninfo kon je naar mooie schone wc's en waren er zelfs nog douches. Het is niet zo dat we weer snel hier naartoe rijden, want het is toch ruim 5 uur vanaf Tynset. Maar mòchten we in de buurt zijn, dan is het voor herhaling vatbaar.

Na nog een ochtendje Charlottenberg zijn we 's middags weer richting Kongsvinger en Elverum gereden. We hebben een mooie route binnendoor gekozen en zijn uiteindelijk ergens op een parkeerplaats langs de 215, tussen Valmen en Strand beland. Hier hebben we de avond en nacht doorgebracht als enigen! Heerlijk rustig plekje, weinig verkeer, prachtig uitzicht en een gapahuk op de koop toe. Hier hebben we worstjes kunnen grillen, terwijl er even een regenbuitje viel. Daarna werd het droog en konden we genieten van de mooie avondlucht.








Niels probeerde in zijn boek te lezen met zijn zaklamp, maar zo tussen de bomen werd het al snel te donker. Ook deze nacht hebben we prima geslapen, alleen was het 's ochtends een stuk frisser. Dan kun je goed merken dat het herfst wordt. Na nog wat foto's van de herfst-bewijzen, trokken we weer verder naar het noorden, richting Tynset.

Een laatste tussenstop bij een parkeerplaats vlak bij Åkrestrømmen gaf de gelegenheid om lekkere blåbær te plukken terwijl de jongens zich vermaakten tussen alle rotsen. Het is een mooi (ver)stopplekje daar.




Eenmaal thuis begon ons gewone dagelijkse leven weer. Maandag en dinsdag gingen de jongens weer naar school en wij naar ons werk.
 Op woensdag is Tygo nog steeds thuis en vond deze keer mijn sieraden en nagellak in de badkamer. "Mama, mag ik mijn nagels lakken?" Tuurlijk, ga je gang. "En denk je dat ze me zullen uitlachen op school?" Eh, dat weet ik niet,

Niels kwam thuis en begon meteen te lachen toen hij het zag!
Helaas viel alleen het flesje met nagelak om, op mijn tafel, op het kleed en op een stoffen voetenbankje. Hoe krijgen we dàt er weer uit?

Vrijdag heb ik weer een dagje meegelopen op het dagcentrum in het verpleeghuis. Deze middag aten ze Fårikål. Dit is een traditioneel herfstgerecht met lamsvlees, witte kool en hele zwarte peperkorrels gestoofd in een grote pan. Normaal wordt het vlees gekookt met het bot er nog aan, maar in het verpleeghuis hadden ze heerlijke zachte stukjes zonder bot gemaakt. Smaakte een beetje flauw, vond ik, maar met een beetje zout en peper prima te doen. Ik ga bij mijn nieuwe werk nog veel tradities leren, geloof ik!

Zaterdag stond Nico voor de deur om André te helpen om de garage aan te passen voor de camper. Binnen mum van tijd hadden ze de zijwand eruit gesloopt en nieuwe steunbalken aangebracht. Nu alleen nog wachten op het grind dat voor de ingang gelegd moet worden en dan staat de camper winter-klaar in onze eigen stalling. 

De rest van de middag hebben we besteed aan besjes plukken van de struiken en hout hakken. De oude tante, die in ons huis woonde, heeft zich een aantal struiken met zwarte bessen en rode aalbesjes toegeëigend. Ze was al een keertje komen plukken, maar blijkbaar is het toch te veel voor haar. Toen ik haar van de week tegen kwam in Tynset zei ze dat wij de rest er wel af mochten halen. De jongens hebben zich van hun goede kant laten zien en meegeholpen met zowel plukken als hout hakken. De wintervoorraad is weer een beetje aangevuld.








Vandaag heeft Nico nog geholpen om het kweekkastje van Remco en Eleonie hier naartoe te vervoeren met zijn aanhangwagen. Volgend jaar hopen we iets van eigen kweek te kunnen eten.
Voorlopig staat hij nog even in de garage, want komende week hebben we het nog druk met o.a. dinsdag mijn laatste werkdag bij Meskano, een 'ettermiddagstur' met  de moeder en een schoolvriendje van Niels, een logeerpartijtje van dat vriendje bij ons en een ouderavond op school, en donderdag en vrijdag mijn eerste werkdagen bij het Tjønnmosenter...pfff.

Ondertussen pakken we ook nog onze koffers want komend weekend komen we naar Nederland voor een weekje herfstvakantie! Jippie, fijn om veel mensen weer te kunnen zien en vasthouden.
We hebben een huisje in Zeeland, op Aquadelta vakantiepark geboekt. We zijn benieuwd hoe het is om weer in Nederland te zijn straks en kijken er naar uit.
Afbeeldingsresultaat voor klm landing op schiphol